In 2023 is het 100 jaar geleden dat Ferrand Hudig (1883-1937) zijn proefschrift Das Glas verdedigde. Het is het eerste overzicht van alle glasblazerijen in Nederland vanaf 1581 tot eind 18de eeuw. Zijn proefschrift is maar dun, 108 pagina’s, maar Hudig heeft een heel knap staaltje van doorwrocht archiefonderzoek verricht. Met een zeer uitgebreid notenapparaat van maar liefst 548 noten. Een eeuw later is het nog steeds dé bron voor alle kennis over glasblazerijen in de Nederlanden van de 16de tot en met de 18de eeuw.
Is er dan niks gebeurd in de afgelopen 100 jaar op dit gebied? Zeker wel, vooral archeologische opgravingen van oude glasfabrieken, in bijvoorbeeld Amsterdam, Den Bosch en Vlissingen hebben veel nieuwe gegevens naar boven gebracht.
Het Nationaal Glasmuseum eert Hudig met dit overzicht van alle glasblazerijen en -fabrieken in Nederland met archeologische vondsten, gravures van oude glasfabrieken en biografische schetsen van de voornaamste hoofdpersonen uit die tijd. Want het zijn hele kleurrijke figuren, de pioniers van het glasblazen in Nederland: uitvinders, alchemisten en charlatans! Ook deze tentoonstelling is een mooi startpunt van een verbreding van het museum.
Ferrand Hudig is geboren in 1883 als jongste zoon van de Rotterdamse havenbaron Jan Hudig. Zijn loopbaan begint in het familiebedrijf, maar op 30 jarige leeftijd trekken de schone kunsten harder dan het zakenleven en vertrekt hij naar Berlijn om kunstgeschiedenis te gaan studeren. In 1918 wordt hij onderdirecteur van het Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst in Amsterdam, later opgenomen in het Rijksmuseum. In 1923 promoveert hij cum laude in Zürich op zijn onderzoek naar glas en glasblazerijen in de Noordelijke Nederlanden. Vanaf 1924 is Hudig lector aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam en vanaf 1928 buitengewoon hoogleraar kunstgeschiedenis en privaatdocent middeleeuwen en nieuwe tijd. Hij trouwt met de Zwitserse kunsthistorica Margareta Frey. Hij sterft in 1937 op 53 jarige leeftijd in Haarlem.
Na de teloorgang van het Romeinse rijk, in de middeleeuwen, verdwijnt het glasblazen uit ons land. Pas in de 16de eeuw komt het glasblazen weer terug naar de Nederlanden. Italiaanse glasblazers trekken rond en maken een variant op het verfijnde, heldere Venetiaans glaswerk, dat Façon de Venise (op Venetiaanse manier) wordt genoemd. Eerst in het rijke Antwerpen en vanaf 1581 in Middelburg. Antwerpenaar Govaert van der Haghe krijgt een vergunning daar een glasfabriek te beginnen voor ‘het backen van glaesen naar Antwerpse aerd’. Later komen daar ook kralen bij, een belangrijk exportproduct voor handelsland Nederland.
Na Middelburg volgt Amsterdam en in totaal zo’n veertig steden krijgen voor kortere of langere tijd een glasblazerij in de stad. Meestal voor kortere tijd, want de concurrentie met Duitse en Boheemse glazen wordt verloren, alleen al de transportkosten van stookhout en zand zorgen meteen voor een ongunstig prijsverschil. Ook blijken sommige glasblazers oplichters, steden zijn te gretig in hun zucht naar eigen glas en lokken met zulke gunstige voorwaarden soms opportunisten die uiteindelijk niet kunnen leveren.
Nationaal Glasmuseum
Lingedijk 28
4142 LD Leerdam
+31 (0)345 61 27 14
www.nationaalglasmuseum.nl
Geopend van dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur, op zondag van 12.00-17.00 uur. De tentoonstelling Hulde aan Hudig – glasblazerijen in Nederland vanaf de 16e eeuw en Dingen van Schoonheid is te zien t/m 29 oktober, net als de tentoonstelling Dingen van Schoonheid, waarbij het Nationaal Glasmuseum aandacht besteedt aan het feit dat precies honderd jaar geleden de eerste ontwerpen van Andries Copier in glas verschenen. De tentoonstelling Naar de Antieken! is te zien t/m 17 maart 2024.
